اسلام‌پذیری اغوزهای شمال سیحون در قرن چهارم هجری

اسلام‌پذیری اغوزهای شمال سیحون در قرن چهارم هجری[1] محسن رحمتی[2]* چکیده ایلات اغوز، ساکن در دشت‌های شمال دریای خوارزم و رود سیحون، با داشتن زندگی ایلی تا دو قرن در برابر نفوذ آموزه‌ها و فرهنگ اسلامی مقاومت کردند. به‌رغم مقاومت آنها در برابر پیشروی غازیان مسلمان، به تدریج تحت تأثیر آموزه‌های اسلامی قرار گرفتند و اسلام در نیمه دوم قرن چهارم هجری، مذهب غالب اغوزها شد. این مقاله درصدد است به روش توصیفی ـ تحلیلی و با به پرسش کشیدن داده‌های موجود، تا حدّ امکان به روند اسلام‌پذیری اغوزها وضوح بیشتری ببخشد. این مطالعه نشان می‌دهد به‌رغم برخی ناسازگاری‌های سبک زندگی ایلات اغوز ساکن در دشت‌های شمال سیحون با آموزه‌های اسلامی و همچنین مقاومت نظامی این ایلات در برابر سپاهیان اسلام، آنان به تدریج از راه‌هایی گوناگون همچون تبلیغات مذهبی مبلّغان مسلمان، تلاش غازیان، مراودات سیاسی و بالاتر از همه، فعالیت بازرگانان در آن ناحیه، تحت تأثیر فرهنگ اسلامی قرار گرفتند و مسلمان شدند.   [1]. تاریخ دریافت: 06/11/1393؛ 12/02/1394. * دانشیار دانشگاه لرستان، گروه تاریخ، لرستان، ایران. [email protected]